بررسی فضاهای مفهومی در شعر مهدی اخوان ثالث با رویکرد شعرشناسی شناختی

پژوهش حاضر، به تحلیل نگاشت¬های مفهومی در چند شعر از مهدی اخوان ثالث بر مبنای نظریۀ شعر شناسی شناختی و در چارچوب نظریات مارگریت فریمن (2000)، فوکونیه (2005) و ترنر (2002)، می¬پردازد. در رویکرد شعر شناسی شناختی امکان بررسی متون ادبی، به واسطه ی ابزارهای زبان شناسی شناختی امکان¬پذیر است. از جملۀ این ابزارها که بررسی ساختار کلی اثر و چینش واحدهای زبانی را ممکن می سازند، می توان به نگاشت های مفهومیِ ویژگی، رابطه¬ای و نظام اشاره کرد. نگاشت، انتقال ویژگی¬های یک قلمرو مفهومی به قلمرو مفهومی دیگر است. در نظریه شعر شناسی شناختی، بافتِ اثر نقش بنیادینی در ایجاد معنی دارد و تحلیل¬ها بر سه محور متن، مؤلف و خواننده قرار دارند. با توجه به اینکه این نظریه قادر است سبک فردی مؤلف را مشخص کند، ضرورت پژوهش بدیهی به نظر می¬رسد. در این پژوهش با توجه به انسجام ادبی و وجود مفاهیم عمیق انسانی در اشعار مهدی اخوان ثالث به بررسی چند شعر از آثار فاخر او پرداخته¬ایم. پرسش پژوهش این است که آیا با تکیه بر نگاشت-های سه¬گانه، می¬توان به تحلیل یک متن و ارائۀ چارچوبی نظری دربارۀ آن پرداخت؟ و آیا مهارت¬های عمومی نگاشت می¬توانند به عنوان نظریه¬ای مناسب، محدودیتهای تفسیرهای چندگانۀ شعر اخوان ثالث را تعیین کنند؟ در این مجال، تحلیل نگاشت¬های مفهومی و بررسی عملکرد عناصر مختلف برای ساخت یک کل منسجم در شعر، به شناخت جهان فکری اخوان ثالث و الگوهای مورد استفادۀ او برای ارائۀ جهانِ خود، منجر شد.